Wstęp
Istoty ludzkie są różnorodne. Kiedy te różnice dotyczą funkcji poznawczych, zachowania i rozwoju neurologicznego, nazywa się to neuroróżnorodnością. Uznaje, że ludzki mózg działa w zróżnicowanym spektrum, co powoduje różnice w sposobie postrzegania, myślenia i interakcji z otoczeniem. Ten artykuł rzuca światło na neurodywergencję i niektóre z warunków, które często się z nią wiążą.
Co oznacza N eurodywergencja i N eurotypowość ?
Neurodivergence to termin, który pojawił się pod koniec lat 90. XX wieku i sugerował, że niektóre osoby patrzą na świat i wchodzą w interakcje ze światem inaczej niż inne [1]. Neuroróżnorodność odnosi się do różnic w postrzeganiu, myśleniu, analizowaniu i reagowaniu na dane lub doświadczenia życiowe[2].
Na przykład osoby z autyzmem lub ADHD mają inne sposoby przetwarzania świata niż osoby tradycyjnie „normalne” czy „neurotypowe” [1]. Jednak niektórzy autorzy twierdzą, że nie ma „normalnego” mózgu ani mózgu neurotypowego, a każdy jest pod parasolem neuroróżnorodności [2].
Pojawienie się koncepcji neuroróżnorodności niesie ze sobą zmianę paradygmatu. Nie bierze pod uwagę postrzegania osób z zaburzeniami, takimi jak ADHD, ASD, trudności w uczeniu się, zespół Downa itp., Jako osoby wadliwe, niepełnosprawne lub zaburzone. Tradycyjnie osoby z takim rozpoznaniem uważane były za osoby z niedoborem i za osoby, które mają z sobą „coś nie tak” [1]. Z drugiej strony, neuroróżnorodność promuje ideę, że te różnice, choć mniej częste, są oczekiwanymi i po prostu różnymi sposobami bycia [1].
Często wiąże się to z różnorodnością koloru skóry, wzrostu i rasy oraz promuje ideę, że neurodywergencja to inny sposób uczenia się i przetwarzania informacji [3]. Koncentruje się na mocnych stronach, a nie na deficytach, a rolą otoczenia staje się dopasowanie się do potrzeb osób neuroróżnorodnych, zamiast dopasowywania się tych ostatnich do innych.
Symptomy eurodywergencji N
Jak wspomniano powyżej, neurodywergencja odnosi się do różnic w funkcjonowaniu mózgu. Chociaż niektóre stany podlegają temu, a każdy stan ma swój własny zestaw oznak i objawów, neurodywergencja nie jest stanem, który należy wyleczyć ani leczyć.
Chapman, pisząc o neurodywergencji, podaje przykład osoby autystycznej, Jima Sinclaira, który wspomina, że autyzm zabarwia dla niego każdą myśl, perspektywę, doświadczenie, doznanie i emocję. Innymi słowy, autyzm jest taki, jaki jest i żadna jego część nie może się od niego różnić [1]. W związku z tym nie byłoby dla niego listy kontrolnej objawów.
Termin neurodiwergentny jest również ściśle powiązany z poglądem, jaki proponuje Społeczny Model Niepełnosprawności. W modelu tym zauważono, że chociaż dana osoba może mieć ograniczenia, staje się ona niepełnosprawnością tylko wtedy, gdy społeczeństwo nie ma przepisów, które by ją uwzględniły [1]. Na przykład, gdyby na świecie nie było okularów, każdy ze słabym wzrokiem byłby niepełnosprawny, lub gdybyśmy żyli w społeczeństwie uzależnionym od pływania, to osoby z nogami, które mogą chodzić, ale nie pływać, byłyby niepełnosprawne. Tak więc osoba z ADHD, trudnościami w uczeniu się lub autyzmem jest uważana za niepełnosprawną nie z powodu ograniczeń, ale dlatego, że świat nie uwzględnia ich różnic.
Typy N eurodywergencji
Neuroróżnorodność obejmuje różne stany i różnice neurologiczne, z których każdy ma inną charakterystykę. Poniżej przedstawiono niektóre stany, które należą do kategorii neuroróżnorodności [4] [5]:
- Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD): ASD to zaburzenie rozwojowe charakteryzujące się wyzwaniami w zakresie interakcji społecznych, komunikacji oraz ograniczonymi lub powtarzalnymi zachowaniami.
- Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD): ADHD to zaburzenie, które wpływa na rozwój mózgu, a jego objawy to: nieuwaga, nadpobudliwość i impulsywność.
- Dysleksja: Dysleksja jest specyficznym zaburzeniem uczenia się, które wpływa na czytanie i przetwarzanie języka, utrudniając przyswajanie i rozumienie języka pisanego.
- Dyspraksja: Dyspraksja wpływa na koordynację ruchową i może wpływać na zdolności motoryczne, koordynację i równowagę.
- Zespół Tourette’a: Zespół Tourette’a obejmuje mimowolne i powtarzające się ruchy lub wokalizacje znane jako tiki.
- Dyskalkulia: Dyskalkulia to zaburzenie uczenia się, które wpływa na zdolności matematyczne, utrudniając zrozumienie i manipulowanie liczbami.
- Zaburzenia przetwarzania sensorycznego (SPD): SPD odnosi się do trudności w przetwarzaniu i integracji informacji sensorycznych z otoczenia, co może prowadzić do nadwrażliwości lub niedowrażliwości na bodźce sensoryczne.
- Upośledzenie intelektualne: Niepełnosprawność intelektualna wiąże się z ograniczeniami w funkcjonowaniu intelektualnym i zachowaniach adaptacyjnych.
- Zespół Downa: Zespół Downa to genetyczna choroba polegająca na posiadaniu dodatkowego chromosomu. Wpływa na rozwój mózgu i ciała oraz sposób funkcjonowania danej osoby.
Jak poznać, że ktoś jest neurodywergentny?
Neurodywergencja to szerokie pojęcie obejmujące różne stany i różnice w funkcjonowaniu neurologicznym. Często mieści się w spektrum iw niektórych przypadkach może być trudne do odróżnienia od zachowania neurotypowego, podczas gdy w innych mogą istnieć wyraźne wskazania.
Rozpoznanie, czy ktoś jest neurodywergentny, wymaga wszechstronnej oceny przez przeszkolonych specjalistów, takich jak psychologowie, psychiatrzy lub neurolodzy [4]. Mogą wystąpić trudności w różnych obszarach życia, takich jak zachowania społeczne, akademickie lub osobiste, nietypowe zachowania lub zniekształcenia w podróży rozwojowej dziecka. U dzieci często podobne objawy mogą wskazywać na różne zaburzenia. Na przykład dziecko z autyzmem może mieć opóźnienia w mówieniu, ale dziecko z problemami z mową również będzie miało opóźnienia. Skąd pochodzą zakłócenia najlepiej ustalić po konsultacji z ekspertem.
Wniosek
Zrozumienie neurodywergencji obejmuje rozpoznanie i docenienie różnorodności profili neurologicznych człowieka. Uznając różnice i wyzwania związane z neuroróżnorodnymi stanami, można stworzyć integracyjne i wspierające środowiska dla osób z neuroróżnorodnymi. Osoby neuroróżnorodne mają kilka mocnych stron, które mogą sprawić, że będą się wyróżniać na tle innych, i trzeba przyjąć perspektywę opartą na sile, żyjąc z osobą neuroróżnorodną i pomagając jej.
Jeśli jesteś neurodywergentem i borykasz się z problemami lub podejrzewasz, że ktoś z Twojej rodziny cierpi na którąkolwiek z wyżej wymienionych chorób, możesz skontaktować się z United We Care, aby uzyskać poradę, jak najlepiej sobie z tym poradzić. W United We Care nasi eksperci od dobrego samopoczucia i zdrowia psychicznego mogą doradzić Ci najlepsze metody dbania o dobre samopoczucie.
Bibliografia
- S. Tekin, R. Bluhm i R. Chapman, „Teoria neuroróżnorodności i jej wady: autyzm, schizofrenia i społeczny model niepełnosprawności”, w The Bloomsbury Companion to Philosophy of Psychiatry , Londyn: Bloomsbury Academic, 2019, s. 371–389
- LM Damiani, „Sztuka, projektowanie i neuroróżnorodność”, Warsztaty elektroniczne w informatyce , 2017. doi:10.14236/ewic/eva2017.40
- T. Armstrong, Neuroróżnorodność w klasie . Moorabbin, Victoria: Hawker Brownlow Education, 2013.
- Specjalista medyczny CC, „Neurodivergent: What it is, symptoms & types”, Cleveland Clinic, https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/23154-neurodivergent (dostęp 31 maja 2023 r.).
- K. Wiginton, „What is neurodiversity?”, WebMD, https://www.webmd.com/add-adhd/features/what-is-neurodiversity (dostęp 31 maja 2023 r.).
Unlock Exclusive Benefits with Subscription
- Premium Resources
- Thriving Community
- Unlimited Access
- Personalised Support
